Oproep om de opening van gebruikersruimten in België te steunen

Op initiatief van de gespecialiseerde Brusselse betrokkenen bij het netwerk ‘Concertation Bas Seuil’ — MASS Brussel, Projet LAMA en Transit —, wordt er een oproep gedaan om een koepel op te richten met als doelstelling ook in België gebruikersruimten te openen.

Binnen de sector kan het project rekenen op de steun van de FEDITO wallonne, FEDITO bruxelloise en Coordination Locale Drogues Bruxelles (CLDB).

Deze koepel is bedoeld om partijen met een verschillende achtergrond bij elkaar te brengen: maatschappelijk werkers, mensen uit het verenigingsleven, uit de politieke, gerechtelijke, academische, economische en sociale wereld die zich willen inzetten om de invoering van gebruikersruimten te ondersteunen, als aanvulling op de programma’s voor risicobeperking, zorgverlening en sociale cohesie.

Call to support the opening of safe drug consumption rooms in Belgium

On the initiative of the specialised parties to Concertation Bas Seuil in Brussels — MASS Brussel, Projet LAMA and Transit — a call has been launched to establish an umbrella organisation with the aim of setting up safe drug consumption rooms in Belgium.

This project is supported by the sector: FEDITO wallonne,  FEDITO bruxelloise and  Coordination Locale Drogues Bruxelles (CLDB).

The purpose of the umbrella organisation is to bring together parties from various domains – civil society, clubs and associations, as well as representatives of the political, legal, academic, economic and social world – to support the setting up of safe drug consumption rooms where risk-reduction, care and social cohesion programmes converge.

Programma’s voor risicobeperking maken deel uit van een praktisch initiatief op het vlak van volksgezondheid. Ze zijn in eerste instantie bedoeld om schade te voorkomen of te beperken die verband houdt met het gebruik van psychoactieve stoffen bij druggebruikers.

Programma’s voor risicobeperking zijn er in talrijke verschillende vormen: spuitenruilprogramma’s, behandeling met vervangingsmiddelen, buurtwerk, acties in het uitgaansleven, acties in de gevangenis… Allemaal beogen ze een gebruik met minder risico’s en een beperking van het gebruik, maar ze kunnen eveneens een deur openen naar zorgverlening en ontwenning. Programma’s voor risicobeperking kaderen in een initiatief ter bevordering van de fysieke, mentale en sociale gezondheid, maar willen ook bereiken dat druggebruikers als burgers worden erkend.

Het drugprobleem ontsnapt niet aan de sociale, economische en culturele crisis. Het zijn vooral de meest kwetsbare gebruikers die het hardst worden getroffen: een minderheid van gemarginaliseerde gebruikers die op straat leeft, zonder enige houvast, zonder sociale zekerheid, zonder inkomsten, zonder dak boven hun hoofd… We merken dan ook dat intraveneus druggebruik op openbare plaatsen toeneemt en steeds zichtbaarder wordt.

Hoewel de programma’s voor risicobeperking die vandaag op straat zijn ontwikkeld, hun nut lijken te bewijzen, lijden ze nog steeds onder het gebrek aan een reële politieke visie op risicobeperking, en vooral een gebrek aan financiële steun. Bovendien komen deze acties niet volledig tegemoet aan de nieuwe behoeften die door de steeds sterkere beweging van ‘sociale dislocatie’ ontstaan.

Als tegenreactie op deze ontwikkeling overwegen professionals uit de gezondheidszorg en maatschappelijk werkers de invoering van gebruikerszalen in België.

In verschillende Europese landen (Duitsland, Zwitserland, Spanje, Luxemburg, Nederland, Noorwegen, …) en in Canada en Australië bestaan dergelijke gebruikerszalen al verschillende jaren.

Ze bestaan in verschillende ‘modellen’, aangepast aan de lokale realiteit en behoeften. Allemaal hebben ze een gemeenschappelijk doel: als aanvulling op de bestaande programma’s voor risicobeperking en zorgverlening een antwoord bieden op de problemen in verband met de volksgezondheid en de hulpverlening aan gebruikers, waarbij hun waardigheid behouden blijft.

Uit de ervaringen in het buitenland blijkt:

• een gunstige impact op het niveau van de volksgezondheid: minder overdosissen, lager sterftecijfer, afname van risicogedrag voor de overdracht van hepatitis C en HIV, betere toegang tot de zorgverlening (behandeling met vervangingsmiddelen, ontwenning, toegang tot de primaire zorgverlening);
• een daling van de maatschappelijke kosten: daling van de kleine criminaliteit, daling van het aantal behandelde gevallen van hepatitis C en HIV, sociale herintegratie van de meest kansarme gebruikers;
• een gunstige impact op het niveau van de veiligheid: minder overlast in verband met druggebruik op openbare plaatsen, vermindering van het aantal plaatsen waar openlijk drugs worden gebruikt, minder gebruikte spuiten op openbare plaatsen.

Rekening houdend met de behoefte aan diversiteit en de nood om onze voorzieningen om druggebruikers te helpen, aan te passen, nemen een aantal professionals op het vlak van zorgverlening (MASS Bruxelles, Lama) en risicobeperking (Modus Vivendi, Transit, Comptoir de Charleroi) het initiatief om een Koepel op te richten die partijen verenigt die ijveren voor de opening van gebruikerszalen.

Deze koepel is bedoeld om partijen met een verschillende achtergrond bij elkaar te brengen: maatschappelijk werkers, mensen uit het verenigingsleven, uit de politieke, gerechtelijke, academische, economische en sociale wereld die zich willen inzetten om de invoering van injectiezalen te ondersteunen, als aanvulling op de programma’s voor risicobeperking, zorgverlening en sociale cohesie.

De koepel moet de organisatie van regionale en lokale initiatieven mogelijk maken die momenteel veeleer transversaal plaatsvinden in de verschillende steden van het land.

Door hun steun te betuigen, verbinden de initiatiefnemers zich er eveneens toe om de principes en de doelstellingen van de gebruikerszalen te verdedigen, en de verdiensten ervan in het kader van hun actieveld te promoten, voor zover zij over voldoende middelen beschikken. Ook engageren zij zich om inspanningen te leveren opdat alle voorwaarden worden vervuld om de opening van gebruikerszalen mogelijk te maken. In dit kader wordt er met alle betrokken partijen, inclusief de gebruikers, overleg gepleegd om ervoor te zorgen dat de zalen passen bij andere zogenaamde ‘lagedrempelinitiatieven’.

Gebruikerszalen moeten een integraal onderdeel worden van een coherent, transversaal en duurzaam lokaal beleid voor zorgverlening, opvang en begeleiding van druggebruikers.

The risk-reduction programmes are part of a pragmatic approach to public health. The primary aim of these programmes is to prevent or limit the damage caused by the use of psychoactive drugs.

Risk-reduction programmes come in a range of forms: needle exchange, substitution treatment, outreach, nightlife campaigns, campaigns in prisons… The aim of all of these is to reduce consumption risks and indeed consumption itself, although they can also be a way to provide access to health care and withdrawal programmes. Risk-reduction programmes are part of a strategy to promote physical, mental and social health as well as to gain recognition for drug users as fully fledged citizens.

Drugs users are not immune to the social, economic and cultural crisis. The most vulnerable users are hardest hit – a minority of marginalised people who live on the street, without anyone to turn to or any social safety net, with no income and nowhere to live… Consequently, we are witnessing a rise in (the visibility of) intravenous drug consumption in public.

Although risk-reduction campaigns that have been set up on the streets have been proven to work, they continue to suffer from a lack of political vision with regard to risk reduction and especially from a lack of financial support. They do not completely fulfil the new needs created by increasing ‘social dislocation’.

In an attempt to respond to this development, health professionals and social workers are deliberating the introduction of safe drug consumption rooms in Belgium.

Drug consumption rooms of this type have existed for many years in various European countries (including Germany, Switzerland, Spain, Luxembourg, the Netherlands and Norway) as well as Canada and Australia.
There are various models, each based on the local situation and local needs. All of them share the common goal of responding to public health issues and giving help to users in a way that protects their dignity and complements existing risk reduction and care initiatives.

Experience in foreign countries shows us:

• The positive effects on public health: fewer overdoses, lower death rate, a decrease in high-risk behaviour with regard to the transmission of hepatitis C and HIV, better access to care (substitution treatment, withdrawal treatment, access to primary care).
• A reduction in social expenditure: less petty crime, fewer cases of hepatitis C and HIV, social reintegration of the most vulnerable users.
• Beneficial impacts in terms of public safety: fewer problems linked to drug use in public, fewer public places surrendered to drug users, fewer discarded needles in public spaces

With due consideration for the desirability of diversity and the need to adapt arrangements for helping drug users, care professionals (MASS Bruxelles, Lama) and risk-reduction professionals (Modus Vivendi, Transit, Comptoir de Charleroi) are taking the initiative to set up an umbrella organisation to promote safe drug consumption rooms.

The purpose of the umbrella organisation is to bring together parties from various domains – civil society, clubs and associations, as well as representatives of the political, legal, academic, economic and social world – to support the setting up of safe drug consumption rooms where risk-reduction, care and social cohesion programmes converge.

The goal of the umbrella organisation is to create links between existing regional and local initiatives that involve different public services in various cities in the country.

By showing their support, the signatories also undertake to defend the principles and goals of the safe drug consumption rooms, and to promote their benefits as far as they are able and within the context of their sphere of activity. They also undertake to work to meet the preconditions for the opening of safe drug consumption rooms, while ensuring that they complement and supplement other easy-to-access facilities, in dialogue with all concerned parties, including drug users.

The safe drug consumption rooms must be integrated into a consistent long-term unified local policy of care, counselling and support for drug users.